Premio OzieriPremio Ozieri di Letteratura Sarda 

Informazioni sull'opera

TESTO


Sos prendidores de su 'entu


Su 'entu muilait peri sas attas e sas elighes de Bardia
chircande unu coladorzu a
cudd'ala
inue sas undas de su mare s'arvorain ispintas dae sos propios irbuffidos de
travuntana chi
airaos e pressosos
attrempain e acchirrain chene pasu in ambos
trempales de su monte.
Sa temporada de 'entu durait dae una die e una notte e sa tratta chi si lassait in
secus fit nòdida in Durgali e in foras de 'idda inue sos arvores irfozaos e iscarvaos
pesain
sos muruddos a su chelu
resandeli una muda precadorìa.
Tziu Santeddu si fit affatzau po sa 'e chimbanta 'ortas a sa ventana
mirande su
chelu inue sas nues currian che irvaliàas
truvàas dae sa frunza de unu malu pastore chi
nen las murghiat
nen las lassait a pasare. S'omine aiat ischittinau sa conca
comente a
narrere chi tottu custu 'entu non carrait nudda de bonu
tando
allegandesi solu comente fit
solitu fachere
aiat mumuchiau:
Custu 'entu at a essere menzus a lu prendere si non cherimus chi che leet peri a
nois.
Su ritu de sa prendidura
non fit una cosa chi issu fachiat a ifittianu. Li pariat chi
fachendelu
aeret in carchi modu muttìu
impare chin sas bonas
peri fortzas isconnottas
chi
si non fin bene ghiàas si podian zirare contra a su prendidore. Sa majia fit unu bobboi
de imperare comente urtimu rimediu.
Tziu Santeddu aiat tzappau unu carraffone
Paiat presu chin d'unu filu sùttile de fenu
e
ponendelu in sa ventana
aiat narau sas paraulas chi dian aere fattu finire sa dannosa
abbenturiada.
Prende prende su 'entu
su carraffone est tentu
in pittu 'e sa ventana
frimati Travuntana...
Pustis sighiat chin ave marias e babbos nostros naraos in d'unu tzertu ordine e chin
su tonu zustu
pena su fallimentu de sa prendidura. Si fit Bentu 'E Susu
acontzait sa
cuartina:
... su carraffone est tentu - tentu su carrabusu - frimati 'Entu 'E Susu...
Gasi
po tottu sos bentos aiat sa rima zusta
esseret Marinu
Ozastresu o Tziu
Lenardu 'E Jorza.
Su ritu magicu li resessiat sempere. Cando bell'e derettu
cando pustis de carchi
die
su 'entu beniat a s'appasaguare e tottu fin cuntentos; sos chi creian a sa prendidura e
peri cussos chi non creian.
Unu de custos urtimos fit propiu su fizu de Santeddu
pesau in d'un'atter'era e chin
sa cultura de sos libros
imbetzes de cussa simpre de cosas intesas e imparàas in cuile e
in sas arzolas de su laore. Unu cultura
cust'urtima
chi a su pitzinnu pariat de zente tonta

de zente disposta a crere cale sisiat issolòriu chi daiat unu pagu de colore e sapore a
s'innorantzia in sa cale issos fin sempere bìvios.
Bardile
su fizu de tziu Santeddu
aiat peri atteras cosas chi non fit mai resessìu a
perdonare a su babbu. Po no li truncare su rispettu non si l'aiat mai narau in manera crara
ma
cando s'omine cumentzait a contare de tottu sas operas de majia resessìas o de
atteras balentias
veras o imbentàas chi esseren
su fizu picait sos pannicheddos e si
ch'andait
lassande su mannu a ch'accabbare su contu a sa muzere chi fachiat finta de
l'iscurtare e li narait sempere ca 'emo.

Sa veridade fit chi
tziu Santeddu
fit unu mandrone e unu miseru. In dom'issoro be
fin tottu sos disizos: disizu de pane
de casu
de sartitzu
de recottu
de unu cantzu de
petta e tottu sos atteros milli sonnios chi fin ostinaos a arrumbare solu cosas de disizare

in dies chi non colaini mai e nottes d'astraore. In dom'issoro
s'unica bundassia
fin sas
paraulas boidas de su mere 'e sa bicocca e s'inghirimòla de sa muzere
in gherra perpetua
chin su bisonzu e ch'in s'oriolu de comente tattare cussu tazòlu de fizos
semper famios.
A su mere mascru
cando li doliat s'ischina
cando sa pala e atteras bortas su pee.
Gasi
issu s'aiat colau bona parte de sa vida pasandesi. Cando 'eniat su tempus de sa
catza grussa
comente po miraculu tottu sas dozas li passain e podiat andare chin sos
cumpanzos de troppa a che zirare sos sirvones sanni biancos in sos inghirados de sos
montes nostros. Po narrer sa veridade
carchi 'orta andait peri a catza a ovrettu e donnia
tantu torrait chin sa tasca prena de petta 'era. Gusta fit un'occasione de festa

mascamente po sos pitzinnos
chi de sa bestia morta mandicain tottu: ghiraittos

carrisapida
nerules
frissura
urigas e galias caentàas in sa brasa. Intas sa tzudda de
s'ischina
tziu Santeddu la colliat po intzuddare ispaos de cosire carchi tàppulu de
iscarpas.
Po campare una familia non bastain tzertu sas lascas zorronadas chi su mere
mannu si serviat
nen sos pacos sirvones arressos chi donnia tantu carrait. Tzia Minnia si
depiat arranzare a sa bella menzus po nudricare sa familia chi andait sempere
creschende. A bortas
in dom'issoro si chenait chin pane e ficu sica o pane e papassa po
sos minores e achipudda po sos mannos. Carchi sero
no aende mancu cussu pacu po
prenare sos fizos
sa femmina lis daiat una tassedda de 'inu nieddu e sos pitzinnos si
dromian che angheleddos
mesu sustentos e mesu imbriagos.
Sa muzere
che a tottu sas femminas de tando
fit cumbinta chi su maridu
bonu o
malu chi esseret
si depiat juchere intas a su calvariu. Ma che-i sas femminas de tando fit
peri cumbinta chi
peccadu cuau
esseret mesu perdonau.
Tzia Minnia
bista sa nurtilesa de su maridu
andait a fachere pulisias a domo de
s'avocadu Perrone unu sennore cojuau e fizau. Cust'omine aiat una muzere chi fit una de
sas femminas prus bellas de Durgali
ma si 'idet chi
aendela a fittianu
si podiat perdere
su zeniu peri po una femmina gasi grassiosa. Cust'urtima
peri essende simile a una dea

non reghiat in su paragone chin Minnia chi fit prus romasa e pilosa ma aiat su zeniu e su
gustu proibiu de sas cosas noas. Gasi
su sennore e sa poveritta si fin connottos in sensu
biblicu.
Sas correttas chi aian toccau po sette seros in su 'Undale
po contare a tottu
s'iscandalu
sas limbas malas de 'idda e su fizu chi fit naschìu
aian postu fine a custu
contu chi non fachiat onore ne a s'unu ne a s'attera. Si calicunu aiat carchi dubbiu in pittu
de sa paternidade de custu pipiu
appenas fit crèschiu
tottu sas allegas de sas limbas
malas si fin ziràas in paraulas ispiràas. Su pitzinnu fit s'avocadu pintu e lintu
tantu chi

chie no lu connoschiat
a s'aera
l'imputait chene varta a fizu de s'amante 'e tzia Minnia.
Bardile
su frade mannu de custu pippiu mustrengu
s'intendiat in coddos tottu sos
irballos de su babbu chi non fit resessìu a campare una familia e cussos de sa mamma chi
s'aiat bèndiu s'onore po una cocone. Chi sa mamma l'aeret fattu peri po su piaghere de lu
fachere
a su pitzinnu non nde li colait mancu in conca. Sa curpa fit tottu de su mere 'e
domo chi no aiat nen gana de travallare nen manu frima de omine comente s'ispettat
po
mantennere sa mamma in trettos suos.
Bardile aiat istudiau travallandesi iss'ettottu sos gabales chi li servian po ch'arribare
a s'universidade dae inue fit bessiu dottore.
Chin sa laurea noa e chin sos soddos chi li 'enian dae s'impreu chi aiat agattau
su
zovanu aiat rinnegau sa miseria de familia
chi l'aiat custrintu a corcare in pittu de duas
cassettas
a collire sos restos de su muntonarzu po che trampare merendas e chenas e a
supportare sa 'irgonza de sa mamma chi issu s'intendiat in pittu suu
prus de cantu
l'intenderet su babbu.

Bardile aiat fattu juramentu chi peruna femmina lu diat aere mai abbirgonzau a
cussu 'ettu. Issu diat aere presu
siat sa muzere che-i su 'entu
non ch'in issolorios in rima
ma chin sa siessia sua de omine istudiau e chin sa frimesa de maridu travalladore e
cozùdu. Issu non diat aere mai permìttiu chi sa cumpanza sua si ch'andaret pirillì pirillà

che femmina chi non ponet culu in settidorzu.
Su pitzinneddu poveru de una 'orta fit diventau riccu e tottu su patimentu de su
tempus colau
como li pariat solu unu malu 'isione.
Sos annos fin sizios a sos annos
cambiande a bell'a bellu sas modas e sos pessos
de sa zente.
Su sessant'otto non fit colau debbadas. Si puru a sas primas pariat solu una
prufessone 'e pitzinnos in gherra chin tottu su mundu
sos fruttos
po calicunu acros
fin
bènnios unu iffattu 'e s'atteru
chene piedade e chen'appellu. Sos costumenes sessuales
de sa zente si fin ziraos a s'imbesse e pariat chi non b'aeret lacana peruna a custu malu
fachere de donnia die e de donnia logu. Sas femminas aian istudiau issas puru
comente
no aian mai fattu in s'istoria de s'umanidade e
donnia die de prus
si che mintian in
cussos campos chi unu tempus fin solu de sos mascros. Sos omines
a mala 'oza si
depiana rendere a custas femminas noas chi
po narrer sa veridade
medas bortas fachian
sas cosas menzus de comente intas a tando aian fattu sos omines. Sos meres mascrittos
si fin bistos ispodestaos
in sos uspidales
in sas iscolas
in sos tribunales e in cussas
industrias inue sas femminas d'atteros tempos colain solu po mundare su logu.
Non solu sos travallos e sos costumenes fin cambiaos. Sas femminas non
s'intendian prus secundas a nessunu e in su cojuvìu
su contu fit uguale. Cuddas
mammas ubbidientes de una 'orta chi collian a corpus umiliatziones e malu colare
chene
mancu narrere "bah"
fin isparias po sempere in sas levas noas. De cussa zenìa si
nd'acattait galu calicuna in cussas tzias oramai troppu mannas po aere gana e tempus de
cambiare chin modos de fachere chi las pilisain
cumbintas comente fini
de sa zustesa de
su mundu issoro antigu
non corrottu che-i su mundu de como. Custas urtimas
bidian sos
cambiamentos comente una traitorìa a s'onore de issas ettottu
a Deu e a sos omines.
Omines chi
a bortas pariat propiu chi las timeren custas femminas noas. Mascamente
cussos mascros de una tzerta edade chi non resessian a zudicare
si no in mala manera

sas femminas de como chi si permittian de cumentzare contos unu tempus servaos solu a
sa cozudidade de sos mascros.
Medas omines no aian chertu cambiare ca propiu non che lompian a cumprendere
custu mundu differente inue sas femminas fin meres cantu a issos. Atteros no aian gana
de cambiare ca pr'eddos fit prus codomu a sa moda antiga.
Tra Bardile e sa muzere
sas cosas fin andàas comente Deus cumandat po una
bintina d'annos. Sos duos aian apiu tres fizos chi fin sighinde in s'arrastu de istudiu de su
babbu. Sa mamma non fit una simpre ma nemancu una femmina meda ischìa. Issa fit
mastra in sas iscolas elementares e
si puru su maridu l'aiat suzigàa medas bortas de
lassare s'iscola po dare prus cara a sa familia
sennora Gilda non nd'aiat chertu mai
nemancu s'intesa. Su maridu balanzait bastante po ambos
però su 'inare chi battuat issa

li pariat tottu un'attera cosa.
S'istima tra Bardile e Gilda
comente a tottu sas cosas chi an unu printziu
fit bennia
a sa fine. Bene chin bene
non si cumprendiat mancu poite custu fattu fit sutzessu. Bardile

a sa muzere no aiat mai sentìu su 'inare de li dare
nen sos regalos in frores e in zinzillos

nen sos bestires noos. Eppuru carchi cosa de custa cumonìa de sentidos e de carenas si
fit truncàa e sos duos aian sighiu in camminos differentes.
In d'una de sas tantas brias chi in sos urtimos tempos fachian prus a ispissu

sennora Gilda
airàa che anima mala
aiat crarìu
una 'orta po sempere
su mutivu de
s'istima sua menguante. Fortzis sas cosas chi sa muzere aiat narau cussa 'orta non fin

tottu veras nen tottu naràas de coro ma
sa nechidade
comente ben'ischimus
ispinghet
boghe
essende una mala cussizera.
Non ti cherzo prus ca che nd'apo intas a pilos de cuguru de custa saviesa tua, de
omine chi tottu ischit e tottu cumprendet, de su 'inare tuu chi mi lu das comente chi lu sias
porrinde a una pedidore, de sas bonas maneras, chi paren fattas po un'opera 'ona in
onore a nostra sennora. Non supporto prus sas losingas tuas de mere mascarau
d'amante, nen sas miradas de cumpatimentu donnia 'orta chi ti paret chi jeo faca carchi
cosa de irballau. Fip'istàa prus cuntenta de essere una poverita in d'una domo sintzera,
chi non ricca in custa neula pitzicosa de fassidade.
Po narrer sa veridade
Bardile aiat peri carchi cosa de bellu e de bonu ma
in
mementos che-i cussu si pessait prus a offendere chi no a fachere zustissia.
Su maridu l'aiat crarìu su pessamentu suu a riguardu
chircande
chin bellas
paraulas
de la cumbinchere chi sas cosas non fin comente las pintait issa. Tando l'aiat
promintu ca diat aere cambiau e a sas fines l'aiat pedìu perdonu.
S'antiga passione fit morta po sempere.
Gilda l'aiat lassau e
chene mancu irvettare sa legalidade de su divortziu
si fit posta
a cumpanzinu chin d'un'atter'omine.
Su poverittu de una 'orta chi
chin su travallu e chin s'ispipillesa sua
si fit sullevau a
artares de groria e de bundassia
si bidiat tott'in d'unu torrande a ruere in s'aposentu de sa
pitzinnia
in mesu a una miseria chi perunu iscusorzu de bundassia podiat prus sanare.
Dae sa die
Bardile
non fit prus s'omine sicuru d'eddu comente fit semper istau.
Milli dubbios
milli dimandas benian a li demozare sas nottes de soledade.
Sos dubbios dolorosos non riguardain solu sos facheres suos ma intas sos annos
colaos chin sa muzere. E si sa muzere aiat fattu che-i sa mamma de issu
chi aiat traittu
su maridu chene chi cust'urtimu si sapiret de nudda? E si sos fizos non fin tottu sos suos e
issu fit pesandeche pitzinnos anzenos? Sa muzere
cudda chi po tantos annos aiat muttìu
(tesoro
amore) o deddedda
como fit diventàa un'arga 'e muntonarzu
una bagassa non
dinna de s'istima sua. Sa mamma de issu
su chi aiat de fachere
nessis l'aiat fattu a cua

custa caricotta de sa muzere non sentiat birgonza e pariat cuasi chi si 'antaret de custa
secunda cumonìa chene leze nen Deu.
Sos fizos però
pariat chi la pessaren a un'atteru 'ettu. Chircain prus sa femmina chi
no a issu e sos abratzos chi daian a sa mamma fin prus calorosos
prus durches de sos
chi retziat su babbu.
Issu no ischiat si li doliat prus s'istima de custa familia chi fit perdende die po die o
s'orgogliu suu de mascru
fertu dae un'arrampìu de femminas chi fin zirande su mundu a
s'imbesse.
De cumpanza
Bardile
non d'aiat chertu prus intendere.
Su mere de sa familia iscontza
aiat picau custa separatzione comente chi esseret
su fallimentu prus mannu
prus dolorosu e prus umiliante de sa vida sua.
S'illusione de su babbu e de su fizu de podere prendere su 'entu chi fruschiait in
sas copertas de Durgali e cuss'atteru
galu prus areste e arcanu
chi muilat in s'anima de
sas pessones
fit rutta dolorosamente in su primu veru punt'in susu de su tempus.

SCHEDA DELL'OPERA
TitoloSOS PRENDIDORES DE SU 'ENTU
Sezione
AutoreGonario Carta Brocca
NomeC2004005
Anno2004 
Argomento 
Descrizione
Lingua 
EditorePremio Ozieri
ContributoreTecnoService
Tipo 
Formato 
FontePremio Ozieri
RelazioneConcorso Premio Ozieri 2004 
CoperturaItalia, Sardegna, Logudoro
DirittiComune di Ozieri - Premio Ozieri
Analisi del Testo

Novità

NOVITA'

Epigrafia Giudicale. Sant’Antioco di Bisarcio: un’epigrafe commemorativa (1190-95)

 di Gian Gabriele Cau

 

Il saggio è stato pubblicato in  «Sardegna Antica: culture mediterranee», n. 50 (2016), pp. 35-42.

 

 

In una precedente occasione, sulle pagine di questa rivista, si è trattato di una iscrizione graffita nella chiesa di S. Antioco di Bisarcio, in agro di Ozieri. Si presentò, allora, uno studio sull’epigrafe

NOVITA'

Un inedito simulacro del Cristo Risorto (1780 circa) di Giuseppe Antonio Lonis, nella chiesa di S. Lucia di Ozieri

di Gian Gabriele Cau

 

Nel primo numero della «Voce del Logudoro» di quest’anno (VdL 22 gennaio) si dava notizia di cinque inediti simulacri del patrimonio di arte sacra di Ozieri, attribuiti, sulla base dell’analisi stilistica, a Giuseppe Antonio Lonis concordemente considerato dalla critica il massimo rappresentante dell’arte scultoria in Sardegna della seconda metà del Settecento.

Eventi e Iniziative

PRIMO PIANO

61^ EDITZIONE: PREMIASCIONE ONLINE!

SAPADU SU 27 DE FREARZU, A ORA DE SAS 17,00 PREMIASCIONE CUN DIRETTA ONLINE YOUTUBE DE SA 61^ EDITZIONE DE SU PREMIU OTIERI

Pro bider sa diretta clicca custu: Youtube Premio Ozieri

OTIERI: SA PATRIA DE SA POESIA

PRIMO PIANO

SEMIFINALE POETRY SLAM SARDEGNA 2020

col patrocinio del Premio Ozieri di Letteratura Sarda ed il Comune di Ozieri, ospiteremo la Semifinale del Poetry Slam Sardegna.

Venerdì 11 settembre, CAMPETTI SAN GAVINO, ORE 20,00 - Ingresso libero
(ATTENZIONE: IN CASO DI MALTEMPO L'EVENTO SI TERRA' AL TEATRO CIVICO "ORIANA FALLACI")
L'evento è parte integrante del ricco programma della 61^ edizione del premio Ozieri di Letteratura Sarda ed inserito nel cartellone della manifestazione “ESTIAMO IN PIAZZA 2020”, organizzata dal comune di Ozieri.

PRIMO PIANO

61^ EDITZIONE: SOS PREMIADOS

PREMIO OZIERI - 61a Edizione 2020

 

V E R B A L E    D E    S A    G I U R I A

 

Sos premiados

Setzione 1 - Poesia Sarda «Antoni Sanna»

  1. Giovanni Fiori: In su montiju meu
  2. Gian Bernardo Piroddi: Comente artizaias tue
  3. Pier Giuseppe Branca: Istadera de su mundu

 

PRIMO PIANO

60^ EDIZIONE - MANIFESTAZIONE PUBBLICA CONCLUSIVA

60^ EDIZIONE - MANIFESTAZIONE PUBBLICA CONCLUSIVA, PREMIAZIONE DEGLI AUTORI E RECITA DEI LAVORI.

OZIERI, SABATO 29 FEBBRAIO 2020 - TEATRO CIVICO "ORIANA FALLACI", ORE 15,30

Ospiti:

i poeti premiati nelle 3 sezioni del bando, Banda Brigata Sassari, Giuseppe Meloni (storico), Salvatore Ligios (fotografo/editore),

Torna all'inizio del contenuto