Premio OzieriPremio Ozieri di Letteratura Sarda 

Informazioni sull'opera

TESTO


S'EMIGRADU

Pedru est a sa fine de sa vida sua.
Pustis 'e vint'annos passados in una miniera 'e carvone in Belgiu
unu
manzanu chitto
saludat sa muzere e sa fiza
leat su trenu dai s'istazione de
Quenast e partit pro andare a B.M. in Sardigna pro abbrazzare sa mama s'ultima
borta
prima de si che morrere...
Già bil'aiat nadu su duttore: "Lei ha un cancro al polmone; è grave ma può
guarire!"
E tando Pedru aiat incominzadu a faghere sa chemio; ma pustis
custa
maladia si fit istesa a totu sos organos e Pedru si fit aggravadu.
Como Pedru est in trenu
sezzidu affaccu a su balconittu
cun su cappotto
abbuttonadu proite at frittu e no si movet.
At sa cara groga e sos ojos rujos. Onzi tantu abbaidat fora e bidet domos

terrinos
pontes
rios chi iscumparen a sa vista.
Su chelu es prenu de nues iscuras
dai inue onzi tantu nd'essit su sole chi
lughet comente diamante. In sas cunettas fozas a muntones consumadas dae su
tempus
aisettan chi pioat pro andare a morrer in calchi logu: in mare
in su riu
in
mesu a sa terra.
Su coro de Pedru est serrau dae su dipiaghere: "Nudda biet in eternu"
pensat. "S'attera die ruian dae sos auvures
fozas de mille colores chi parian
mariposas de oro e como in s'ora de sa morte
issas puru an sa cara biaitta!
Pedru at presse de torrare in terra sua pro abbrazzare sa mama!
Aiat cheffidu torrare minoreddu pro essere consoladu
carignadu dae issa...
Drommire... Drommire... No pensare prus a nudda!
In cambiu sos ojos si serran e pensat: "Appo fattu male a emigrare in Belgiu
e a tribagliare in miniera. Si no bi fia andadu
no aia ripiradu s'ossidu e no mi fit
bennidu su cancru!
Mezzus mandigare pane infustu in su brou de apara in domo mia che petta
in domo anzena!
Ma comente appo fattu a istare 20 annos sutta terra comente unu sorighe?
Deo chi fia unu giovanu allegru
chi mi piaghian sos divertimentos
chi mi
piaghian sas feminas
so finidu in cuss'inferru: 8 oras de tribagliu e calchi borta
puru su doppiu turnu de 16 oras sutta terra!
De feminas mancu in fentomu.
Cando mi so' cogiuadu cun Emilia in su 64: una cerimonia semplize e
cummuvente in sa cappella de sa miniera: issa in capellinu cun sa veletta e deo
cun sa gianchetta grigia bona
appo toccadu su chelu cun d'unu poddighe!
Sobratottu cando su preideru at nadu: "Lei Pietro Unali vuole prendere in
moglie la qui presente Emilia Bridarolli?"

E deo appo risposta: "Si".
E fia sinzeru.
Fit sa prima borta chi deo aia un affettu veru pustis chi aia perdidu tottu:
mama mia
sa familia mia
sa bidda mia
sos amigos mios
sa terra mia!
Fia felize comente no so istadu mai... Assumancu
in cussa die appo
immentigadu: sos turnos de tribagliu
sos pianos de sa miniera
sos carrellos
sos
iscoppios de sas minas
s'ascensore e sos minadores mortos o pro maladia o pro
incidente in su tribagliu!
Sos cumpanzos tottu c'an fatu su regalu: chie in dinari
chie in cosa. Semus
istados tres dies mandighende
buffende e cantende.
S'amministrazione c'at dadu una camera tramezzada pro nois duos e c'at
regaladu sa mubilia: unu lettu matrimoniale
una banchitta e duas cadreas.
Sos servizios fin in comune cun sos atteros; ma che semus adattados subitu
e amus chircadu de essere felizes puru si no nd'aimis motivu.
Sa dominiga andaimis a faghere calchi visita a domo de sos cumpanzos de
tribagliu: sas feminas si ponian a faghere maglia e uncinetto
sos omines giogaian
a cartas o a morra buffende calchi tazza de binu. Cando aimis finidu de faeddare
de nois
de sa familia lontana
incominzaimis a faeddare de sos incidentes in su
tribagliu
de sos mortos
de su pagu 'inari
de sos impiantos troppu 'ezzos.
Mancu male in su '65 in miniera che semus organizzados e amus
incominzadu a iscioperare: omines e feminas; anzis sas feminas ticchirriaian prus
de sos omines! Tando calchi cosa es mezzorada: s'amministrazione timende
atteros iscioperos at cunzessu sa mensa; at dadu sa domo a riscattu a tottu e at
rinnovadu calchi impiantu.
Da zertos ristorantes ndan bogadu sos cartellos inue bi fit iscrittu: "È vietato
l'ingresso agli italiani e ai cani".
Intantu Emilia at incominzadu a irrassare e tando unu manzanu m'at nadu
chi si fit fatta visitare e fit raida!
Tando amus dezisu de comporare sa domo a Quenast inue bi fin sas iscolas
pro su pizzinnu chi deviat naschere.
Onzi die che nde devimis pesare chitto pro andare a tribagliare... ma cando
es naschida sa pizzinna
Emilia est istada ben accudida in s'ispidale. E cando es
torrada a domo cun sa fiza in brazzu pariat una regina!
Mi domando ancora però si nd'est baffida sa pena emigrare in Belgiu!
Como so malaidu... so accantu a morere... e appo appena 40 annos!"
E Pedru faghet unu pagu de contos: "So partidu emigradu in su '56; so'
istadu 1 annu in Franza tribagliende in una miniera de carvone. Pustis so istadu in
Belgiu dae su 57 a su 76 sempre tribagliende in una miniera de carvone; so
naschidu in su '36 e appo 40 annos esattos a su 5 'e maltu.
Una coincidenzia: so naschidu in su 5 'e maltu; so partidu in su 5 'e maltu".
E Pedru si domandat ancora si at fatu bene o male a partire: "Zertu
zente
ceomente a mie senza terra e senza tribagliu
no podiat faghere atteru si cheriat
cambiare. Mi pariat de mezzorare dae teraccu pastore a operaiu. Si fia istadu

proprietariu riccu
zertu tottu sind'aian bogadu su bonette addananti a mie e fia
istadu arrogante comente don F.... chi istaiat in piatta e cumandaiat in tottue.
Deo no mi l'appo bogadu mai su bonette addananti a issu e nemmancu
babbu. Isse puru passaiat derettu e no timiat a nisciunu.
Fossis pro cussu chi fit rispettadu dae sos atteros proprietarios chi lu
ciamaian a tribagliare
proite babbu ischiat faghere de tottu: andaiat a laorare; a
segare linna
a fagher carvone; a bocchire porcos.
Una borta so andadu deo puru cun babbu a Pollina a fagher carvone e appo
preparadu sas cheas paris a isse a piccu e a pala. E mi pariat de morrere tantu fia
istraccu
ma no mi so lamentadu!
Como invece
mi lamento; proite es beru: no b'est tribagliu prus malu de
cussu de su minadore chi istat in d'unu logu inue est notte a tottu sas oras.
Ma si no fit istadu pro babbu chi m'at insinzadu a supportare
deo no bil'aia
fatta a tribagliare in miniera.
Isse m'at abituadu a no timire nudda: né su frittu
né s'iscuru.
Cando ancora aia 6 annos
su manzanu chitto m'ischidaiat e mi naraiat:
Pesadinde Pedru chi faghimus su fogu!
Bae a fora e 'atti sa linna. Ma deo aia sonnu e no mi movia. Tando babbu
naraiat: "Pesadinde dimo' e batti sa linna!" Tando minde pesaia lestru.
In igerru a sa ses fit ancora notte; ma deo timia sa mama de su sole chi
naraian chi si che leaiat sos piseddos! Ma babbu fit severu e calchi borta m'at
iscuttu cun sa chintolza a sas ancas comente sa borta chi appo furadu s'ua ispina a
su Rettore..."

E Pedru s'ammentat de cando a 13 annos su babbu l'aiat nadu: "Pedru bae e
iscappa s'ainu!"
E inue l'iscappo? rispondeit isse.
E su babbu:
In su terrinu de su Rettore!
Bae chi non narat nudda!
Isse aiat leadu su murrale
l'aiat postu a s'ainu e si fit sezzidu subra s'ainu e
l'aiat giuttu dae domo a su terrinu de su rettore
chi fit a palas de sa bidda.
In camminu aiat incontradu a Barore
unu cumpanzu sou
chi aiat appidu sa
matessi idea e fit andende issu puru a iscappare s'ainu sou.
E gai totos duos an abberru s'aidu sun intrados e nd'an bogadu su murrale a
s'ainu.
Sos ainos fin mandighende tranquillos; Pedru e Barore s'aian fattu unu giru
cun su murrale in manu; cando an bidu una 'inza de ua ispina
cunzada de ru.
Tando ana chircadu un aidu pro intrare; ma su cancellu fit serradu a luchette.

Ah, ecco
nalzeit Barore

Inoghe si podet intrare! Bi fit unu bucu inue
podiat passare unu cane; issos cun unu pagu de isforzu, sun intrados e si sun
postos a mandigare s'ua ispina sezzidos in terra. Pustis an intesu un'ischimuzzu!
Ma cando an alzadu sa conca, an bidu una neula niedda avanzende... Fin sas
suttanas de su Rettore.
Cando babbu es mortu deo aia 14 annos. Mama mia poveritta at campadu 8
fizos a sa sola cun su tribagliu de su filonzu: filaiat dae manzanu a sera, sezzida
in cussa banchitta affaccu a sa ziminea o in carrela in su sole, trascurende sa
domo e sos fizos chi si sun abituados a s'arrangiare.
Deo andaia a cioga, cocoide, monzitta, cugumeddu, apara e a fagher linna.
Ma senza sa guida de babbu nde combinaia de onzi colore: brincaia muros,
aberia aidos, intraia in sos terrinos anzenos e leia in giru babbai Bucianu chi fit
topu.
Malu no fia, proite aggiuaia tottu cussos chi aian bisonzu; ma si calicunu mi
cheriat frigare, mi difendia e calchi borta iscudia calicunu.
A bindig'annos, mama m'at mandadu teraccu pastore e tando istaia cun sas
arveghes in su coile notte e die, mandighende pagu e a s'isculza.
Aia 20 annos cando a brazzetta de sos cumpanzos in piatta de creja appo
balladu su ballu tundu a su sonu de su sonetto de babbai Zonca!
Isse fit tataresu; ma fit bennidu a bidda prò tribagliu in su 32 e aiat isposadu
sa sorre de marna mia
.
Sa conca de su sonadore pendiat prima a manca poi a dresta. Onzi tantu

finidu su motivu chi fit sonende
si frimmaiat pro leare una tazzitta de binu dae
sas manos de babbai Giuanne
su connau chi naraiat: "Buffa zonca!" E su
sonadore buffaiat... Fit sa festa 'e santu Giuanne.
Dae sas manigas de sa camija de sos balladores nd'essian già brazzos russos
de omines fattos pro tribagliare.
Sos ojos allegros parian nelzende: "Abbaidade
abbaidade feminas custa
forza de sa natura!" Sos omines ballaian cun sos gambales; sas feminas cun sas
iscarpinas cun su taccu. Su circu de sos balladores andaiat e torriat; andaiat e
torriat... pariat un'unda colorada!
Fit gai largu chi poniat intro: zente
padeddas pienas de brou de petta e
taulas apparizzadas. Bi fit tanta confusione; ma sa zente fit gai incantada intro
cussu circu magicu
chi continuaiat a faghere cussu chi cheriat: chie mandigaiat
turrone; chie buffaiat binu; chie arrejonaiat; chie ballaiat a sa sola.
Fora de su circu
sos caddos chi aian impreadu pro sa prussizione

mandigaian sutta sos aivures; unu manzittu nieddu tottu agghindadu a festa cun
fiocchittos rujos e ispigas de trigu
abbadiaiat tranquillu sa zente cun sos ojos chi
parian duas castanzas.
Sos piseddos li naraian: "Arri su 'oe!" ma issu no si moviat
pariat unu
giocattulu!
In cussu mamentu s'immagine de sa fiza si presentat addainantis e Pedru si
commovet e pensat: "Est ancora una pisedda; at appena 11 annos at bisonzu de

me: no devo morrere como!
In iscola andat bene: sos votos sun sempre subra su 60/100. At imparadu su
franzesu
ma faeddat e iscriet bene puru s'italianu; in prus at imparadu su sardu
dae me e su calabresu dae sa mama".
E Pedru pianghet... pianghet e pensat ch'es già mortu...
... Sa creja de Interrios es prena de zente. Su rettore celebrat sa missa.
Finida sa missa
su rettore contat totta sa vida tribulada de Pedru e finit
nalzende: "Pedru no fit praticante cando fit biu; ma cando passaiat addananti a sa
creja sind'ogaiat su bonette... a modu sou fit religiosu!
E Pedru bidet: sa mama 'estida de nieddu chi paret s'addolorada cun sa cara
tota prena de lagrimas; sas sorres e sos frades cun sa 'ucca serrada chi no resessin
a pregare e abbaidan fissos sa madonna de Interrios subra s'altare.
Issa at una corona in conca comente una regina e unu bestire colore de chelu
prenu de istellas; at sas manos prenas de cadenas de oro donos de sol fedeles; sos
brazzos suos delicados paren abbrazzende totru: mortos e bios.
Su baule de nughe est in mesu a sa creja... Pedru intendet una frenada: su
trenu est intradu in s'istazione de Genova: «Mancu male no so mortu!» narat:
Su prus es fattu!
Falat dae su trenu cun sa valigedda
andat a fora e leat unu taxi
pro andare a su portu.
Da inie istanotte a sas 11 devet leare sa nae de linea: Genova-Portudurre.
Cras abbrazzat sa mama!

SCHEDA DELL'OPERA
TitoloS'EMIGRADU
Sezione
AutoreMaria Salvatota Carta
NomeC2004006
Anno2004 
Argomento 
Descrizione
Lingua 
EditorePremio Ozieri
ContributoreTecnoService
Tipo 
Formato 
FontePremio Ozieri
RelazioneConcorso Premio Ozieri 2004 
CoperturaItalia, Sardegna, Logudoro
DirittiComune di Ozieri - Premio Ozieri
Analisi del Testo

Novità

NOVITA'

Epigrafia Giudicale. Sant’Antioco di Bisarcio: un’epigrafe commemorativa (1190-95)

 di Gian Gabriele Cau

 

Il saggio è stato pubblicato in  «Sardegna Antica: culture mediterranee», n. 50 (2016), pp. 35-42.

 

 

In una precedente occasione, sulle pagine di questa rivista, si è trattato di una iscrizione graffita nella chiesa di S. Antioco di Bisarcio, in agro di Ozieri. Si presentò, allora, uno studio sull’epigrafe

NOVITA'

Un inedito simulacro del Cristo Risorto (1780 circa) di Giuseppe Antonio Lonis, nella chiesa di S. Lucia di Ozieri

di Gian Gabriele Cau

 

Nel primo numero della «Voce del Logudoro» di quest’anno (VdL 22 gennaio) si dava notizia di cinque inediti simulacri del patrimonio di arte sacra di Ozieri, attribuiti, sulla base dell’analisi stilistica, a Giuseppe Antonio Lonis concordemente considerato dalla critica il massimo rappresentante dell’arte scultoria in Sardegna della seconda metà del Settecento.

Eventi e Iniziative

PRIMO PIANO

61^ EDITZIONE: PREMIASCIONE ONLINE!

SAPADU SU 27 DE FREARZU, A ORA DE SAS 17,00 PREMIASCIONE CUN DIRETTA ONLINE YOUTUBE DE SA 61^ EDITZIONE DE SU PREMIU OTIERI

Pro bider sa diretta clicca custu: Youtube Premio Ozieri

OTIERI: SA PATRIA DE SA POESIA

PRIMO PIANO

SEMIFINALE POETRY SLAM SARDEGNA 2020

col patrocinio del Premio Ozieri di Letteratura Sarda ed il Comune di Ozieri, ospiteremo la Semifinale del Poetry Slam Sardegna.

Venerdì 11 settembre, CAMPETTI SAN GAVINO, ORE 20,00 - Ingresso libero
(ATTENZIONE: IN CASO DI MALTEMPO L'EVENTO SI TERRA' AL TEATRO CIVICO "ORIANA FALLACI")
L'evento è parte integrante del ricco programma della 61^ edizione del premio Ozieri di Letteratura Sarda ed inserito nel cartellone della manifestazione “ESTIAMO IN PIAZZA 2020”, organizzata dal comune di Ozieri.

PRIMO PIANO

61^ EDITZIONE: SOS PREMIADOS

PREMIO OZIERI - 61a Edizione 2020

 

V E R B A L E    D E    S A    G I U R I A

 

Sos premiados

Setzione 1 - Poesia Sarda «Antoni Sanna»

  1. Giovanni Fiori: In su montiju meu
  2. Gian Bernardo Piroddi: Comente artizaias tue
  3. Pier Giuseppe Branca: Istadera de su mundu

 

PRIMO PIANO

60^ EDIZIONE - MANIFESTAZIONE PUBBLICA CONCLUSIVA

60^ EDIZIONE - MANIFESTAZIONE PUBBLICA CONCLUSIVA, PREMIAZIONE DEGLI AUTORI E RECITA DEI LAVORI.

OZIERI, SABATO 29 FEBBRAIO 2020 - TEATRO CIVICO "ORIANA FALLACI", ORE 15,30

Ospiti:

i poeti premiati nelle 3 sezioni del bando, Banda Brigata Sassari, Giuseppe Meloni (storico), Salvatore Ligios (fotografo/editore),

Torna all'inizio del contenuto