Premio OzieriPremio Ozieri di Letteratura Sarda 

Informazioni sull'opera

TESTO


AMMAJOS IN S'ADDE


Chissai dae cantas dies no b'han postu unu fiore in pès de-i cussa rughe... : carchi rampu siccu e
duas rosas allizadas
ispartinados in terra
paren distimonzos mudos de s'olvìdu ce sos mortales; ma
cuss'olvidu no hat mudadu su risu 'e sas laras tuas.
Forzis su coro e-i s'anima de chie t'hat istimadu in vida
si sun illebiados dae su dolu pius
lastimadu 'e sas primmas chidas e han azzettadu
die cun die
cun pessamentos resignados
sa
voluntade 'e Deus. Ca est beru chi su Tempus
appustis de su primmu disisperu
a nois chi sighimos
a penare in custu mundu
torrat
comente un'istrina
sos ammentos pius suaves de s'esistenzia de
chie nos hat lassadu... pro nos dare paghe e cunfortu e pro nos azuare a irmentigare.
Tue
biada
no ses pius de-i custa terra
ma adduras immortalada in cussa rughe solitaria. Paret
chi da inie rias ancora a sa vida... cussa vida chi comente in d'unu sonniu
in d'un'alidada
si
ch'est bolada
intregande s'anima tua a s'eternidade.
Cando ti so coladu addainanti s'urtima orta
in su mese passadu
parizzas rosas groghittas
faghian corona
friscas e tenneras
a su retrattu tuo
incrastadu in sa pedra ruja 'e sa rughe: fin ben'
assentadas cussas rosas
collidas in d'unu mattuleddu cumpostu cun grabbu in sa 'ucca 'e unu
brocchittolu. Comente in cussu manzanu aundadu dae sa lughe pràttina 'e su sole appenas ispuntadu
dae sa raina 'e Monte Mele
sa cara tua
cun sa 'ucca aberta a unu zoccu 'e risu prenu 'e briu
paret
chi cherzat
oe comente tando
frimmare sa zente pro si fagher mirare.
Ma chie ses tue
misteriu mai connottu e forzis mai idu
chi dae custa rughe irmentigada ries
chena tempus e chena pasu... Manos de mastru hant piccapedradu
si biet cun passenzia e contipizu

e fortzis cun amore
su lumene tuo: ti naraias Franzisca..; haias brincadu da ora sos barant'annos..;
in d'unu sero a coa 'e unu cabidanni de sos annos andados
su destinu hat postu fine a sas dies
tuas... in cue
in cussu trettu 'e caminu.
Mi frimmo un'iscuta a ti mirare
e
infattu
meledande contr'a sa morte
abbell'abbellu sigo
erettu finas a su Adu
inue mi trattenzo
in cumpanzia 'e sa solitudine... attesu dae su trìulu 'e sa

zente chi faeddat e faeddat e abboghinat e dae sos issurdos chena fine de sos motores chi no lassan
pius logu né libertade né respiru.
...E mi lasso ammajare
comente donzi orta
dae s'incantu 'e sa Natura. Inie m'appento a
fagher
unu pagu dogni die
comente naraian sos ortulanos antigos de s'Adde
su chi sa Terra
cumandat. E
poninde afficu a fainas de pagu importu in oras passizeras
paret chi sa Natura
matessi m'abbrazzet e mi ch'istesiet dae sas amarguras de sa vida
dande sustentu a s'anima a
bortas atturdida e in chirca 'e ampàru
E d'est inie chi tottu m'incantat e mi ponet paghe: su olu
galanu 'e duas turtures
affittianadas dae s'annu essidu a-i cussos peales solianos:...millas
pesandesi in bolu
a lebiu a lebiu e chena presse
terra terra
finas a unu cherchizone postu a pagos
passos... e paret chi mi nerzan..."ti connoschimos... no nos assustas pius... no bi fuimos ocannu in
terras lontanas... inoghe nos hamos a frimmare a fagher nidu..."; e paret finamentas chi mi diat
recreu su sonizu 'e sa campanedda e-i sa elida 'e una crabitta
sas frinas carignosas fizas de su
suspiru 'e su mare
s'abba muda e lughente 'e su Fiumene e-i su cantu melodiosu 'e unu massaiu.
Inie pessamentos e ammentos bonos e mezzanos de totta vida
mi attraessan sa mente e de
continu s'acchidan unu infattu 'e s'atteru pro si proponnere
comente lis piaghet
in d'unu
banzigare 'e momentos de allegria e de tristura: s'abberit s'aidu 'e sa memoria e mi torran a cabu
sas balentias de sa pizzinnia
sos beranos a caddu in su monte fadadu 'e sa idda mia
sas
prommissas innossentes e-i sos primmos zogos de amore
a cua
cun sa Femina chi Deus m'hat
cherfidu dare a cumpanza finas addae de sa vida
una vida chi semus peleande
a manu tenta
dae
chimbant'annos...; a bortas mi paret de torrare a biver sa mattana 'e su tempus de s'istudiu e-i sas
oras e nottes de cantigos
de musica e de ispassu cun sos amigos corales de sa zoventude... e-i sas
dies chena fine a cara a cara cun sa sufferenzia
cun sa miseria
sa maladia e-i sa morte...
S'aera paret issa chi no si lasset intebiare dae su sole... Mòida 'onzi tantu dae sos alientos lebios
de Maistrale
mi dat atteros accisos
ninniandemi cun su cantu 'e su massaiu veladu 'e malinconia.
Cantat su massaiu unu "mi e la" a sa Sirena 'e s'Adde
naschida dae s'ispuma de un'unda marina
paris cun sa Dea 'e s'Amore
in d'un'abreschida 'e maju:

T'han dadu vida Sirena, undas galanas in mare...Che fada in cust'Adde amena, bennida ses a
ti amare...
cantat su massaiu cun boghe fiorizada de sentimentu e de tristura...
Mi narat sa Fantasia
bolande cun sas alas de su cantu 'e su massaiu
chi una Sirena
in su
tempus de sas Janas
incantada dae sa oghe armoniosa de unu Fizu 'e s'Adde
haiat finas
irmentigadu sas maias de su cantu suo
tentassione 'e sos omines de mare... Sos bentos de terra
che leaiant donzi die cussu cantu lamentosu finas a sa ucca 'e su Fiumene e
da inie
a su mare
lontanu. Sa Sirena
semper pius meravizada e curiosa
accosiandesi a terra e bintrande in sas abbas
de su Fiumene
pigaiat a sa muda fin'a sos bados
a cuadina
cunfusa in d'unu fiottu 'e delfinos

bramosa 'e intendere
donzi die pius in giaru
cussa melodia e de connoscher su cantadore 'e
s'Adde. Sa reina 'e sas Janas
cherindesi fagher sa Sirena criadura 'e sa Terra
la mudait in d'una
Ninfa cun sa prommissa 'e no torrare pius a sas abbas de su Fiumene pro no li sensare
s'incantu. In sos giardinos fioridos de su Riu Mannu
Divinidade e mere de sos destinos de s'Adde

appustis de s'abboju cun s'Omine'e sa Terra... s'Amore. Janas cun corittos ruios l'haian ricamadu
sa 'este 'e isposa e Ninfas de sos litos de MattaJana e Monte Crispu
haian ammanizzadu una festa
chi fit durada chentu dies... finas chi sa Ninfa Sirena
attirada che calamida dae sas lusingas de su
entu 'e su mare
funtana 'e sa vida sua
lassande in pena su Fizu 'e s' Adde
si che torreit cun sos
delfinos
a sas calas de Marralzu
cun s'anima in turmentu.
Dae cuss'època lontana
piscadores in pelèa cando minettat tempesta
paret chi intendant
in su
mùilu 'e sos bentos
unu cantu angustiosu
succuttadu dae su piantu... su cantu 'e sa Sirena
pessighida e cuntristada dae sos ammentos de s'Amore cun s'Omine chi l'haiat incantada.
E d'est dae tando
fora dae sa memoria 'e su Tempus
chi sos Fizos de s'Adde cantan cussa
melodia trista e pibiosa: paret
a chie l'intendet
unu lamentu durche chi appaghiat s'anima
ninniandela e aberindela a sentimentos de amore.
Sighit e sighit su massaiu fin'a sas urtimas rimas:..."A su mare in tempesta no torres Ninfa
donosa... Cun megus inoghe resta
amante e fidele isposa".. E cando cussa oghe no s'isterret pius in
s'aera 'e sas bàttigas
paret
ora pro ora
chi totta s'Adde s'attristet che criadura orfanada.

Dae su montiju 'e Buddesi
sa radio
cumpanza fittiana 'e un'ortulanu
sensadu su cantu 'e su
massaiu
mandat e isparghet in s'aera de sas terras bighinas
su cunsonu seriu e cumpostu 'e su
Tenore Silanesu
sas boghes armonizadas de su Traggiu 'Osincu
sa dansa briosa 'e unu sonette...E
in cussu cuncordu 'e sonos abbrandados dae sa lontananzia
torran sos abbojos cun sa cussenzia e
cun sos ammentos
e
comente in d'unu sonniu
s'accontrat a sa mente sa cara aggrassiada da unu
risu chena fine
immortalada in su retrattu 'e sa rughe solitaria. Paret issa cumpiàghida chi deo
l'ammente comente l'happo ida
o forzis ebbia l'happo isada
in vida
in s'istiera 'e s'annu chi sa
Morte che l'hat leada... L'ammento in beste fiorida
cun sos pilos castanzos moidos dae sa frina 'e
su mare
tennera e fiera e briosa che una puddedra rude.
Est s'ora de sa ogada ce cabu e de recuire
ma mi trattenzo un' iscuta in s'andala 'e sas rosas e
nde chirro duos rampos noales cun su fiore appenas abertu. Caminu caminu
guidande chena presse

mi si parat a sa vista un'omine solu
imbezzadu e tristu
fritìdu cun d'unu enugru in terra

accostas a sa rughe 'e pedra: haiat innettiadu su logu e collidu sas rosas allizadas e-i sos rampos
siccos irmentigados dae su entu. E fit cominzande a cumponnere
in su brocchittolu
una manada 'e
gravellos... Sa cara trista brusiada dae su sole
su fronte incrispadu
sos ogros umidados da una
lagrima
sas laras in pregadoria
s'alidada'e su piantu...:
«...- Bona parte 'e sa vida
dae sa prima zoventude
l'hat gherrada
pro su pane
in terra
lontana e lontana dae sa familia
peri sas domos de assistenzia e de reposu
dande cunfortu a
bezzos e a criaturas
ca fit cussa s'arte sua. Haiat lassadu su tribagliu
primma 'e su tempus
pro
torrare a domo: sa mama teniat bisonzu de curas e de azudu
arrimada pro una maladia chena
isperanzia. Pariat torrada a naschere
pobera femina
si podet narrer dae sas primas dies de presenzia
'e sa fiza... No ch'haiat coladu mancu tres meses chi inoghe
in custu cuzone 'e su mundu
unu
guidadore alluinadu dae su sole bassu 'e s'interighinada l'hat imbestida
truncandeli sa vida. Fit
torrande dae sa cheja 'e Santu Olma e Damianu
a pèe
comente faghet sa zente devota. Haiat
nuinadu e bizadu e pregadu sos duos Santos Duttores pro cumprire una prommissa... Cando fit
criadura
faghiat sa nuina donz'annu cun sa mama...chi in pagu tempus hat postu fattu a sa fiza


leandesiche
cun sas sufferenzias de sa maladia
su dolu mannu 'e s'anima... Ridias a sa vida
fiza
'ona
ca fis in brama 'e vivere
fis s'Anghelu nostru
no fis torrada a domo pro morrere
Deus meu
addite ti che l'has leada... proite propiu a nois una disaùra goi manna...-»
Cun s'anima e-i sos matessi sentidos de-i cussu babbu impresonadu dae su dolore
assento in
mesu a sos gravellos sos duos rampos noales chirrados in s'andala 'e sas rosas. Cun tottu su coro

unu sinnale de affettu e de istima... a tie
Franzisca
comente chi t'haere sempre connottu
cun sa
este florida
allegra e piena 'e vida e de briu. Custu sero ti rien finas sos ogros
isprigu 'e s'anima
tua... su retrattu tuo paret abberu chi in cust'istante siat moidu da un'alenu "e vida...
Innanti 'e sighire sa recuida
t'abbaido ancora e mi sero
angustiadu:... S'esistenzia in su
mundu 'e sos bios est comente un'istante fuidittu in s'eternidade 'e su Tempus; ma no poto creere
chi siat guvernada da unu destinu a bortas isfidiadu
ma su pius de sas bortas zegu... Mi deppo
fagher forte pro sighire a creere e pro mi resignare a sa voluntade 'e Deus...Chissai
forzis
Franzisca fit abberu un'Anghelu mandadu in terra
comente creet su babbu
e Deus l'hat muttida
leandechel'a gosare
biada cun sos Anghelos frades suos
in d'una vida chena fine
in sas andalas
de su chelu.
Hat a sighire a currer su tempus e in su tempus benidore chissai si caligunu s'hada ammentare
de ponner fiores in pes dei custa rughe. Nois puru hamos a render contu
Deus solu ischit comente

a sas lezes de sa Vida e de sa Morte e
colados in su mundu 'e sas animas
in pes de sa rughe de
onzunu 'e nois
in medas han' a ponner fiores
finas chi sa memoria 'e sos mortales nos had' haere
abbandonadu in sas umbras de s'olvidu.
Tue
Franzisca
dae sa rughe tua solitaria mi faghes meledare chi subra 'e donzi cosa b'est
s'Amore
su chi tue has dadu
in sa vida tua mortale
a chie teniat bisonzu
e chi s'Amore restat
eternu in custa terra
finas chena sa memoria. Sa memoria isvanessit cun su tempus curridore in su
mundu 'e sos bios
ma s'Amore e-i su bene chi hamos haer dadu e fattu cun Amore
finamentas a
chie no connoschirnos
no had a tenner mai fine.

Han'a passare infattu a su calore de sos meses de istiu
sas abbas de attunzu e-i sas tempestas
de s'istajone 'e su frittu e s'hana allizare sos fiores de 'eranu; ma tue has a sighìre a riere
bandela 'e
s'Amore
sempre
finas a sa fine de-i custu mundu e t'han a rier sos ogros donzi orta chi unu
cristianu
chie si siat issu
t'hat a istrinare cun d'unu fiore.
Adiosu... inoghe happ'a colare ancora
a dasiu o impressidu; ma no had'a mancare mai nessi
un'arziada 'e ogros e unu saludu
a tie
chi ses s'ammaju nou de-i cust'Adde incantada. Adiosu...

SCHEDA DELL'OPERA
Titolo AMMAJOS IN S'ADDE
Sezione  
Autore Quirico Falchi
Nome C20040011
Anno 2004 
Argomento  
Descrizione  
Lingua  
Editore Premio Ozieri
Contributore TecnoService
Tipo  
Formato  
Fonte Premio Ozieri
Relazione Concorso Premio Ozieri 2004 
Copertura Italia, Sardegna, Logudoro
Diritti Comune di Ozieri - Premio Ozieri
Analisi del Testo  

Novità

NOVITA'

Epigrafia Giudicale. Sant’Antioco di Bisarcio: un’epigrafe commemorativa (1190-95)

 di Gian Gabriele Cau

 

Il saggio è stato pubblicato in  «Sardegna Antica: culture mediterranee», n. 50 (2016), pp. 35-42.

 

 

In una precedente occasione, sulle pagine di questa rivista, si è trattato di una iscrizione graffita nella chiesa di S. Antioco di Bisarcio, in agro di Ozieri. Si presentò, allora, uno studio sull’epigrafe

NOVITA'

Un inedito simulacro del Cristo Risorto (1780 circa) di Giuseppe Antonio Lonis, nella chiesa di S. Lucia di Ozieri

di Gian Gabriele Cau

 

Nel primo numero della «Voce del Logudoro» di quest’anno (VdL 22 gennaio) si dava notizia di cinque inediti simulacri del patrimonio di arte sacra di Ozieri, attribuiti, sulla base dell’analisi stilistica, a Giuseppe Antonio Lonis concordemente considerato dalla critica il massimo rappresentante dell’arte scultoria in Sardegna della seconda metà del Settecento.

Eventi e Iniziative

PRIMO PIANO

61^ EDITZIONE: PREMIASCIONE ONLINE!

SAPADU SU 27 DE FREARZU, A ORA DE SAS 17,00 PREMIASCIONE CUN DIRETTA ONLINE YOUTUBE DE SA 61^ EDITZIONE DE SU PREMIU OTIERI

Pro bider sa diretta clicca custu: Youtube Premio Ozieri

OTIERI: SA PATRIA DE SA POESIA

PRIMO PIANO

SEMIFINALE POETRY SLAM SARDEGNA 2020

col patrocinio del Premio Ozieri di Letteratura Sarda ed il Comune di Ozieri, ospiteremo la Semifinale del Poetry Slam Sardegna.

Venerdì 11 settembre, CAMPETTI SAN GAVINO, ORE 20,00 - Ingresso libero
(ATTENZIONE: IN CASO DI MALTEMPO L'EVENTO SI TERRA' AL TEATRO CIVICO "ORIANA FALLACI")
L'evento è parte integrante del ricco programma della 61^ edizione del premio Ozieri di Letteratura Sarda ed inserito nel cartellone della manifestazione “ESTIAMO IN PIAZZA 2020”, organizzata dal comune di Ozieri.

PRIMO PIANO

61^ EDITZIONE: SOS PREMIADOS

PREMIO OZIERI - 61a Edizione 2020

 

V E R B A L E    D E    S A    G I U R I A

 

Sos premiados

Setzione 1 - Poesia Sarda «Antoni Sanna»

  1. Giovanni Fiori: In su montiju meu
  2. Gian Bernardo Piroddi: Comente artizaias tue
  3. Pier Giuseppe Branca: Istadera de su mundu

 

PRIMO PIANO

60^ EDIZIONE - MANIFESTAZIONE PUBBLICA CONCLUSIVA

60^ EDIZIONE - MANIFESTAZIONE PUBBLICA CONCLUSIVA, PREMIAZIONE DEGLI AUTORI E RECITA DEI LAVORI.

OZIERI, SABATO 29 FEBBRAIO 2020 - TEATRO CIVICO "ORIANA FALLACI", ORE 15,30

Ospiti:

i poeti premiati nelle 3 sezioni del bando, Banda Brigata Sassari, Giuseppe Meloni (storico), Salvatore Ligios (fotografo/editore),

Torna all'inizio del contenuto